Παρουσίαση
Οι αντιπροσωπείες του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου είναι επίσημες ομάδες βουλευτών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου που διατηρούν και εμβαθύνουν τις σχέσεις του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου με τα κοινοβούλια, τις περιφέρειες και τους οργανισμούς εκτός ΕΕ.
Κατ' αυτόν τον τρόπο, οι αντιπροσωπείες λειτουργούν ως ο πρωταρχικός σύνδεσμος του Κοινοβουλίου με άλλα νομοθετικά όργανα, τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό.
Σε συνεργασία με τις κοινοβουλευτικές επιτροπές και τους βουλευτές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, που στηρίζουν τη δημοκρατία και τα ανθρώπινα δικαιώματα πέραν των συνόρων της ΕΕ, οι αντιπροσωπείες ενισχύουν τις θέσεις του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.
Ασκώντας κοινοβουλευτική διπλωματία μέσω τακτικών συζητήσεων, οι αντιπροσωπείες προωθούν επίσης την ΕΕ εν γένει και ενθαρρύνουν τους εταίρους τους να σέβονται τις αξίες και τα συμφέροντα της ΕΕ.
Διακοινοβουλευτικές συνεδριάσεις
Οι αντιπροσωπείες διοργανώνουν διακοινοβουλευτικές συνεδριάσεις με εκλεγμένους αντιπροσώπους τρίτων χωρών. Οι συνεδριάσεις αυτές παρέχουν στους εταίρους την ευκαιρία να συζητούν εκ του σύνεγγυς διάφορα θέματα.
Οι συνεδριάσεις αυτές διεξάγονται συνήθως μία ή δύο φορές τον χρόνο και διαρκούν λίγες ώρες ή ημέρες.
Λαμβάνουν χώρα σε εναλλασσόμενους τόπους: για μία συνεδρίαση, οι βουλευτές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου μεταβαίνουν σε άλλο κοινοβούλιο εκτός ΕΕ, ενώ, για την επόμενη συνεδρίαση, υποδέχονται τους προσκεκλημένους τους στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.
Όταν οι βουλευτές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ταξιδεύουν εκτός της ΕΕ για να συμμετάσχουν σε τέτοιες συνεδριάσεις, προσπαθούν επίσης να συναντούν άτομα εκτός του φιλοξενούντος Κοινοβουλίου και να επισκέπτονται έργα που χρηματοδοτούνται από την ΕΕ.
Συζητήσεις στις Βρυξέλλες και το Στρασβούργο
Οι αντιπροσωπείες πραγματοποιούν επίσης συνεδριάσεις στις Βρυξέλλες και στο Στρασβούργο, είτε μόνες είτε με άλλες αντιπροσωπείες ή επιτροπές.
Αυτές οι σύντομες συνεδριάσεις επιτρέπουν στις αντιπροσωπείες να προγραμματίζουν τις διακοινοβουλευτικές συναντήσεις τους και να συζητούν την κατάσταση που επικρατεί στις χώρες των εταίρων τους.
Οι αντιπροσωπείες προσκαλούν συχνά εξωτερικούς επισκέπτες για να κάνουν παρουσιάσεις και να ανταλλάξουν απόψεις με τους βουλευτές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Πολλοί ομιλητές εργάζονται για άλλα θεσμικά όργανα της ΕΕ - συνήθως για την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ή τη διπλωματική υπηρεσία της ΕΕ - ή για πρεσβείες ή πανεπιστήμια.
Οι αντιπροσωπείες προσκαλούν επίσης ορισμένες φορές άτομα οι απόψεις των οποίων ενδεχομένως δεν θα μπορούσαν να ακουστούν διαφορετικά: για παράδειγμα, μέλη της πολιτικής αντιπολίτευσης ή μέλη της κοινωνίας των πολιτών.
Οι 45 μόνιμες αντιπροσωπείες
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο διαθέτει επί του παρόντος 45 μόνιμες αντιπροσωπείες.
Ο αριθμός αυτός καθορίστηκε βάσει απόφασης «σχετικά με τον αριθμό των διακοινοβουλευτικών αντιπροσωπειών, των αντιπροσωπειών στις μικτές κοινοβουλευτικές επιτροπές και των αντιπροσωπειών σε επιτροπές κοινοβουλευτικής συνεργασίας και σε πολυμερείς κοινοβουλευτικές συνελεύσεις».
Η απόφαση αυτή, που εγκρίθηκε τον Απρίλιο του 2019, απαριθμεί τις αντιπροσωπείες που θα λειτουργούν κατά την ένατη κοινοβουλευτική περίοδο (2019-2024) και τις κατατάσσει σε περιφέρειες.
Η κατανομή των αντιπροσωπειών ενδέχεται να διαφέρει σημαντικά από τη μία κοινοβουλευτική περίοδο στην άλλη. Για παράδειγμα, κατά την έβδομη κοινοβουλευτική περίοδο (2009-2014), μία ενιαία αντιπροσωπεία συνεργάσθηκε με την Αλβανία, τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, τη Σερβία, το Μαυροβούνιο και το Κοσσυφοπέδιο. Από τα μέσα του 2014 τέσσερις ξεχωριστές αντιπροσωπείες καλύπτουν τις χώρες αυτές.
Ανά πάσα στιγμή, το Κοινοβούλιο μπορεί επίσης να αποφασίσει την αποστολή επίσημων ομάδων βουλευτών σε τρίτες χώρες για την αντιμετώπιση πολιτικών εξελίξεων ή τη συμμετοχή σε συνέδρια ή άλλες εκδηλώσεις.
Σύνθεση
Όλες οι αντιπροσωπείες έχουν την ίδια δομή: έναν πρόεδρο και δύο αντιπροέδρους, οι οποίοι εκλέγονται από τα μέλη της αντιπροσωπείας.
Όλα τα μέλη της αντιπροσωπείας διορίζονται από τις πολιτικές ομάδες του Κοινοβουλίου, με τη συνολική σύνθεση κάθε αντιπροσωπείας να αντικατοπτρίζει τη γενική πολιτική ισορροπία του Κοινοβουλίου.
Κάθε βουλευτής του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου είναι μέλος μόνιμης αντιπροσωπείας. Ορισμένοι ανήκουν σε περισσότερες από μία.
Σε κοινοβουλευτικές συνελεύσεις, όπου συνέρχονται πολλά κοινοβούλια, συνήθως συμμετέχουν οι μεγαλύτερες αντιπροσωπείες.
Για παράδειγμα, 78 βουλευτές απαρτίζουν την αντιπροσωπεία του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στο φόρουμ όπου συμμετέχουν όλα τα κοινοβούλια της ομάδας των κρατών της Αφρικής, της Καραϊβικής και του Ειρηνικού (ΑΚΕ), το οποίο συνεδριάζει δύο φορές τον χρόνο.
Ωστόσο, δεν συνηθίζεται να υπάρχει μια τόσο μεγάλη αντιπροσωπεία. Η πλειονότητα των αντιπροσωπειών του Κοινοβουλίου αποτελείται από 20 ή λιγότερα μέλη. Οι μικρότερες έχουν μόνο 8 μέλη.
Κανόνες
Οι αντιπροσωπείες οφείλουν να τηρούν αυστηρούς κανόνες που ορίζονται σε διάφορα έγγραφα και αποφάσεις.
Δύο από τα άρθρα του Κανονισμού του Κοινοβουλίου αφορούν ειδικά τις αντιπροσωπείες. Επιπλέον, πολλοί από τους κανόνες που ισχύουν για τις επιτροπές ισχύουν και για τις αντιπροσωπείες.
Η πιο πρόσφατη απόφαση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου σχετικά με τον αριθμό των αντιπροσωπειών ορίζει επίσης ορισμένες διαδικασίες. Στην απόφαση περιγράφονται λεπτομερώς οι τρόποι με τους οποίους οι επιτροπές και οι αντιπροσωπείες πρέπει να συντονίζονται, μεταξύ άλλων όταν ταξιδεύουν.
Οι πλέον εκτενείς κανόνες για τις αντιπροσωπείες περιέχονται στο επίσημο έγγραφο με τίτλο «Εκτελεστικές ρυθμίσεις που διέπουν τις εργασίες των αντιπροσωπειών και των αποστολών εκτός της Ευρωπαϊκής Ένωσης».
Το εν λόγω κείμενο ορίζει τον γενικό στόχο των αντιπροσωπειών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου: «αφενός, αποσκοπούν στη διατήρηση και ενίσχυση των επαφών με τα κοινοβούλια κρατών που αποτελούν παραδοσιακούς εταίρους της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αφετέρου δε συμβάλλουν ώστε να προωθούνται [...] οι αξίες επί των οποίων εδράζεται η Ευρωπαϊκή Ένωση».
Οι διατάξεις περιγράφουν επίσης τον τρόπο με τον οποίο οι αντιπροσωπείες του Κοινοβουλίου θα πρέπει να τηρούν τις θέσεις και τα πρότυπα του Κοινοβουλίου.
Άλλα άρθρα εξηγούν ποιοι βουλευτές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου μπορούν να συμμετέχουν σε ταξίδια αντιπροσωπείας εκτός της ΕΕ. Για να παραμείνει το κόστος σε χαμηλά επίπεδα, ελέγχεται αυστηρά ο αριθμός των συμμετεχόντων βουλευτών, ενώ για όλα τα ταξίδια απαιτείται προηγούμενη έγκριση.
Σχέσεις με τις επιτροπές
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο διαθέτει τρεις επιτροπές και δύο υποεπιτροπές που επικεντρώνονται σε δραστηριότητες εκτός της ΕΕ («εξωτερική δράση»). Οι επιτροπές αυτές έχουν προνομιακή σχέση με τις αντιπροσωπείες.
Οι επιτροπές και οι αντιπροσωπείες αλληλοενημερώνονται για τις συνεδριάσεις και τις συζητήσεις τους, ενώ προσκαλούν τα μέλη τους αντιστοίχως να συμμετάσχουν στις διαδικασίες και τις εργασίες τους, ακόμη και όταν ταξιδεύουν εκτός της ΕΕ.
Μεταξύ των επιτροπών, η Επιτροπή Εξωτερικών Υποθέσεων (AFET) διαδραματίζει τον σημαντικότερο ρόλο για τις αντιπροσωπείες. Συντονίζει και ασκεί πολιτικό έλεγχο στις αντιπροσωπείες. Αυτό ισχύει όχι μόνο για τις μόνιμες αντιπροσωπείες, αλλά και για όλους τους βουλευτές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου που ταξιδεύουν για επίσημες δραστηριότητες του Κοινοβουλίου σε χώρες εκτός της ΕΕ.
Η Επιτροπή Διεθνούς Εμπορίου (INTA) έρχεται σε επαφή με όλες τις αντιπροσωπείες όταν η ημερήσια διάταξη αφορά διεθνή οικονομικά και εμπορικά θέματα. Η αντιπροσωπεία που επικεντρώνεται στη συμφωνία οικονομικής εταιρικής σχέσης CARIFORUM-EE συνδέεται ιδιαίτερα στενά με την επιτροπή INTA.
Τέλος, η Επιτροπή Ανάπτυξης (DEVE) συντονίζει τις αντιπροσωπείες που ασχολούνται με θέματα ανάπτυξης. Η αντιπροσωπεία στην ομάδα των κρατών ΑΚΕ είναι μία από τις πολλές αντιπροσωπείες που συνεργάζονται με την DEVE.
Πριν από την συνάντηση οποιασδήποτε αντιπροσωπείας με εκλεγμένους αντιπροσώπους χωρών εκτός της ΕΕ, οι επιτροπές προτείνουν πολιτικά θέματα με τα οποία η αντιπροσωπεία θα μπορούσε ή θα πρέπει να ασχοληθεί. Μετά τη συνάντηση, ο πρόεδρος της αντιπροσωπείας ενημερώνει την επιτροπή AFET για τα αποτελέσματα της συνάντησης.
Εστιάζοντας στη δημοκρατία και τα ανθρώπινα δικαιώματα
Πολλές αντιπροσωπείες φροντίζουν ώστε στις εργασίες τους να συμμετέχει και η Ομάδα Στήριξης της Δημοκρατίας και Εκλογικού Συντονισμού (DEG) του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Το εν λόγω όργανο, με επικεφαλής τους προέδρους των επιτροπών AFET και DEVE, επιβλέπει τις προσπάθειες του Κοινοβουλίου για την ενίσχυση της δημοκρατίας και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων πέραν των συνόρων της ΕΕ.
Μία από τις βασικές δραστηριότητες της ομάδας είναι η οργάνωση αποστολών παρατήρησης εκλογών.
Δέκα με δώδεκα φορές τον χρόνο, βουλευτές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ταξιδεύουν σε χώρες εκτός ΕΕ στις οποίες διεξάγονται εκλογές για να παρακολουθήσουν τη διαδικασία ψηφοφορίας. Η εμπειρία τους ως εκλεγμένων αντιπροσώπων προσδίδει πολιτική αξιοπιστία στις αξιολογήσεις τους.
Η DEG επιβλέπει επίσης προγράμματα που έχουν ως στόχο να βοηθήσουν κοινοβούλια τρίτων χωρών να γίνουν ισχυρότερα και να αξιοποιήσουν πλήρως το δυναμικό τους.
«Ομάδες φιλίας» και άλλες ανεπίσημες ομάδες
Οι βουλευτές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, περιστασιακά, συγκροτούν ανεπίσημες ομάδες για να συζητήσουν τις σχέσεις με τρίτες χώρες.
Αυτές οι «ομάδες φιλίας», οι οποίες ορισμένες φορές χρηματοδοτούνται από εκπροσώπους ομάδων συμφερόντων ή ξένες κυβερνήσεις, δεν αποτελούν επίσημους οργανισμούς του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.
Όταν οι ομάδες αυτές ταξιδεύουν στο εξωτερικό, δεν έχουν επίσημο καθεστώς και τα τοπικά γραφεία της ΕΕ δεν τους παρέχουν τη βοήθεια που προσφέρουν στις μόνιμες αντιπροσωπείες. Οι ομάδες αυτές δεν συντονίζονται με τις επιτροπές και δεν μπορούν να ομιλούν εξ ονόματος του Κοινοβουλίου.
Οι βουλευτές που συμμετέχουν σε αυτές τις ομάδες είναι υποχρεωμένοι να τηρούν απόλυτη διαφάνεια όσον αφορά το καθεστώς τους και να αποφεύγουν να παρεμβαίνουν στο έργο των επίσημων οργάνων του Κοινοβουλίου.
Αντιπροσωπείες ΕΚ, παράγοντες με παγκόσμια εμβέλεια. © European Parliament
Παρουσίαση και αρμοδιότητες
Οι αντιπροσωπείες διατηρούν και αναπτύσσουν τις διεθνείς επαφές του Κοινοβουλίου και συμβάλλουν στην ενίσχυση του ρόλου και της προβολής της Ευρωπαϊκής Ένωσης ανά τον κόσμο.
Κατά συνέπεια, οι εργασίες των αντιπροσωπειών, αφενός, αποσκοπούν στη διατήρηση και ενίσχυση των επαφών με τα κοινοβούλια κρατών που αποτελούν παραδοσιακούς εταίρους της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αφετέρου δε συμβάλλουν ώστε να προωθούνται στις τρίτες χώρες οι αξίες επί των οποίων εδράζεται η Ευρωπαϊκή Ένωση, και ειδικότερα οι αρχές της ελευθερίας, της δημοκρατίας, του σεβασμού των ανθρώπινων δικαιωμάτων και των θεμελιωδών ελευθεριών, καθώς και του κράτους δικαίου (άρθρο 6 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση).
Οι διεθνείς επαφές του Κοινοβουλίου διέπονται από τις αρχές του δημόσιου διεθνούς δικαίου.
Οι διεθνείς επαφές του Κοινοβουλίου έχουν σκοπό να προωθούν, όποτε είναι δυνατόν και ενδεδειγμένο, την κοινοβουλευτική διάσταση των διεθνών σχέσεων.
(Άρθρο 3 των εκτελεστικών διατάξεων σχετικά με τις δραστηριότητες των αντιπροσωπειών, που εγκρίθηκαν από τη Διάσκεψη των Προέδρων στις 29 Οκτωβρίου 2015)