Demokracja w działaniu: osiągnięcia Parlamentu dziewiątej kadencji 

Demokracja w działaniu

• Ożywienie gospodarcze i społeczne oraz nowe zasady dotyczące budżetu Unii

  W 2020 roku Parlament wynegocjował największy w historii unijny pakiet pomocy finansowej, aby zaradzić skutkom kryzysu związanego z COVID-19 i sfinansować nowe unijne programy na lata 2021–2027.

  Wieloletni budżet Unii i specjalny instrument na rzecz odbudowy o wartości 750 mld euro (ponad 800 mld euro w cenach bieżących) (zobacz również: Instrument na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności, NextGenerationEU), mają przygotować społeczeństwa europejskie na sytuacje kryzysowe oraz pobudzić transformację cyfrową i ekologiczną. Wsparcie otrzymają w szczególności młodzi ludzie, małe i średnie przedsiębiorstwa, systemy ratownicze i systemy opieki zdrowotnej oraz naukowcy. Ponadto w 2021 roku Parlament przyjął instrumenty, które mają wspomóc najsłabsze gospodarczo regiony i grupy ludności. Są to na przykład Fundusz na rzecz Sprawiedliwej Transformacji i Społeczny Fundusz Klimatyczny. W 2023 Parlament dodał do nich plan REPowerEU, który ma pozwolić państwom członkowskim szybciej osiągnąć neutralność klimatyczną i zmniejszyć zależność od energii z Rosji.

  Parlament zadbał również o prawnie wiążący harmonogram wprowadzenia nowych zasobów własnych na pokrycie spłaty pożyczek w ramach NextGenerationEU.

  Podczas negocjacji budżetowych z Radą posłowie wynegocjowali 16 mld euro więcej na sztandarowe programy na lata 2021–2027: Program UE dla zdrowia, Horyzont Europa (badania naukowe), InvestEU i Erasmus+.

  Unijna solidarność oparta na wspólnych wartościach i celach

  Posłowie do Parlamentu Europejskiego korzystają ze swoich uprawnień budżetowych, aby nadzorować wydatki budżetowe i krajowe plany odbudowy finansowane z Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności. Fundusze unijne mogą otrzymać tylko państwa członkowskie, które skrupulatnie realizują unijne cele klimatyczne i cyfrowe oraz przestrzegają praworządności oraz podstawowych wartości Unii. W 2020 roku Parlament uzgodnił z Radą mechanizm uwarunkowania dostępu do funduszy UE od praworządności. Dzięki niemu może domagać się od Komisji, aby wstrzymywała płatności na rzecz państw, w których nie przestrzega się rządów prawa. Ponadto europosłom udało się zwiększyć poziom kontroli nad Instrumentem na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności oraz jego przejrzystość – każde państwo członkowskie musi opublikować wykaz 100 największych beneficjentów Instrumentu.

  Sprawiedliwe wynagrodzenia

  Posłowie przekonali państwa członkowskie, do zapewnienia w całej Unii adekwatnych wynagrodzeń minimalnych oraz równych wynagrodzeń za taką samą pracę bez względu na płeć. Ponadto Parlament domaga się, aby pracowników traktować godnie i w sposób zgodny z zasadami sprawiedliwości społecznej. Chce położyć kres nadużyciom wobec pracowników platform internetowych. Priorytetami Parlamentu pozostają też sprawiedliwe opodatkowanie i walka z praniem pieniędzy.

  Wsparcie przemysłu europejskiego

  W lutym 2023 roku posłowie zagłosowali za utworzeniem nowego europejskiego funduszu na rzecz suwerenności. Ma on doprowadzić do przeniesienia zdolności produkcyjnych do Europy oraz do ich ugruntowania. Europosłowie apelują o środki na rzecz większego wykorzystania czystych technologii energetycznych. Chcą też pomoc unijnemu przemysłowi tworzyć wysokiej jakości miejsca pracy i generować wzrost gospodarczy. Dzięki temu Unia ma osiągnąć cele Zielonego Ładu.

  
  
  

         

• Europejski Zielony Ład

  W 2019 roku Parlament ogłosił kryzys klimatyczny. Wezwał do większego ograniczenia emisji gazów cieplarnianych, aby zgodnie z porozumieniem paryskim Unia osiągnęła neutralność klimatyczną do 2050 roku. 24 czerwca 2021 roku Parlament przyjął Prawo o klimacie. Przekształciło ono cel osiągnięcia neutralności klimatycznej do 2050 roku w wiążące zobowiązanie. Zobowiązało też państwa członkowskie do ograniczenia emisji gazów cieplarnianych o co najmniej 55% do 2030 roku (w porównaniu z poziomami z 1990 roku). Dało to obywatelom i przedsiębiorstwom w Unii pewność prawa i przewidywalność, których potrzebują, aby zaplanować transformację ekologiczną.

  Co najmniej 30% swojego budżetu Unia przeznaczy na cele klimatyczne, a 8% na wspieranie różnorodności biologicznej. Znaczną część funduszy rozdysponuje zbiorczo za pośrednictwem planu REPowerEU, który ma pomóc oszczędzać energię, produkować czystą energię i dywersyfikować dostawy. Unia wspomoże też gospodarstwa domowe znajdujące się w trudnej sytuacji, małe i średnie przedsiębiorstwa oraz mikroprzedsiębiorstwa. Ponadto Parlament poparł utworzenie wartego 86,7 mld euro Społecznego Funduszu Klimatycznego. Ma on rozwiązać problem ubóstwa energetycznego i transportowego. Zgodził się też przeznaczyć 17,5 mld euro na Fundusz na rzecz Sprawiedliwej Transformacji, z którego Unia wesprze regiony zmagające się ze społecznymi i gospodarczymi skutkami transformacji klimatycznej.

  Neutralność klimatyczna do 2050 roku

  Unia chce zmniejszyć emisje gazów cieplarnianych z gospodarstw domowych, przemysłu i transportu, w tym z lotnictwa, transportu morskiego i samochodów. Aby to osiągnąć, Parlament zachęca do korzystania z alternatywnych źródeł energii. Zaostrzył przepisy unijnego systemu handlu uprawnieniami do emisji, w którym obowiązuje zasada „zanieczyszczający płaci”. System ten przewiduje opłaty za emisję gazów cieplarnianych, a tym samym zmusza przemysł do inwestycji w technologie przyjazne dla klimatu. Zasady dotyczące wspólnego wysiłku redukcyjnego określają cele w zakresie redukcji emisji dla państw członkowskich w obszarach, które nie są objęte systemem handlu uprawnieniami do emisji. Z kolei bardziej ambitny unijny cel dotyczący pochłaniania dwutlenku węgla w sektorze użytkowania gruntów i leśnictwa ma chronić unijne lasy i zwiększać różnorodność biologiczną. Podniósł on też do 57% unijny cel redukcji emisji gazów cieplarnianych do 2030 roku.

  Ogrzewanie i transport drogowy zostaną włączone do systemu handlu uprawnieniami do emisji do 2027/2028 roku. Przydziały bezpłatnych uprawnień dla sektora lotnictwa będą stopniowo wycofywane do 2026 roku. Parlament zatwierdził też cel zerowej emisji dwutlenku węgla z nowych samochodów osobowych i dostawczych do 2035 roku i zaostrzył przepisy dotyczące baterii w całym cyklu ich życia. Ponadto posłowie chcą, aby szybciej upowszechnić energię ze źródeł odnawialnych i poprawić efektywność energetyczną, w szczególności budynków. W ten sposób Unia zmniejszy swój ślad węglowy i zależność od rosyjskich paliw kopalnych.

  Walka z ucieczką emisji i pseudoekologicznym marketingiem

  Nowy mechanizm dostosowywania cen na granicach z uwzględnieniem emisji dwutlenku węgla będzie miał zastosowanie do importowanego cementu, żelaza i stali, aluminium, nawozów, energii elektrycznej i wodoru. Europosłowie stworzyli równe warunki działania, które będą chronić unijny przemysł i zapobiegną przenoszeniu produkcji za granicę. Zachęcą też resztę świata do większych wysiłków na rzecz klimatu.

  Nie będzie można importować towarów (bydła, kakao, kawy, oleju palmowego, soi, drewna, gumy, węgla drzewnego, produktów z papieru drukowanego), których produkcja powoduje wylesianie w innych częściach świata. Chociaż import żadnego rodzaju towarów nie będzie zakazany, firmy będą musiały wykazywać się należytą starannością i udowadniać, że nie przyczyniają się do wylesiania. W ujęciu bardziej ogólnym, od 2024 roku wszystkie duże przedsiębiorstwa w Unii będą musiały prowadzić sprawozdawczość w zakresie zrównoważonego rozwoju. Około 50 tys. przedsiębiorstw będzie musiało ujawniać dane o wpływie swojej działalności na ludzi i planetę, a także o wszelkich zagrożeniach dla zrównoważonego rozwoju, na które są narażone.

  Nie uzgodniono jeszcze nowych przepisów o pestycydach, odbudowie zasobów przyrodniczych i zrównoważonej produkcji żywności (strategia „od pola do stołu” Farm2Fork). Na zatwierdzenie czekają również przepisy o jakości powietrza, emisjach przemysłowych i odpadach opakowaniowych.

         

• Parlament solidaryzuje się z Ukrainą

  Parlament Europejski solidaryzuje się z Ukrainą w jej walce o demokrację, wolność i prawo do samostanowienia. Wielokrotnie i w najostrzejszych słowach potępił rosyjską wojnę napastniczą. Od pierwszych dni wojny apeluje też o nakładanie surowych sankcji na Rosję i Białoruś. Bez ustanku wzywa Unię, by wspierała Ukrainę i dostarczała jej broń obronną, a także udzielała jej pomocy humanitarnej i wsparcia demokratycznego dla jej instytucji.

  Podczas nadzwyczajnej sesji plenarnej 1 marca 2022 roku europosłowie przyjęli pierwszą rezolucję, w której wezwali Unię, aby nałożyła surowe sankcje na Rosję i Białoruś w związku z inwazją. Zaapelowali też, aby szybko dostarczyć Ukrainie broń obronną.

  Parlament Europejski był pierwszą międzynarodową instytucją polityczną, do której po inwazji Rosji zwrócił się prezydent Ukrainy Wołodymyr Zełenski. W dniu przyjęcia rezolucji połączył się z Parlamentem i wygłosił przemówienie do europosłów. Miesiąc później, 1 kwietnia, przewodnicząca Parlamentu Europejskiego Roberta Metsola jako pierwszy przywódca Unii Europejskiej odwiedziła Kijów. Spotkała się tam z prezydentem Zełenskim i przewodniczącym ukraińskiego parlamentu Rusłanem Stefanczukiem. Wygłosiła też przemówienie do deputowanych do parlamentu Ukrainy.

  9 lutego 2023 roku prezydent Zełenski po raz pierwszy odwiedził Brukselę. Wygłosił przemówienie na posiedzeniu plenarnym, a następnie spotkał się z szefami państw i rządów Unii.

  Przeciwdziałanie skutkom wojny dla Ukrainy i Unii Europejskiej

  W rezolucji z 24 marca 2022 roku Parlament wezwał zarówno Unię, jak i społeczność międzynarodową, aby zapewniły Ukrainie solidną i długoterminową żywnościową pomoc humanitarną. W kwietniu 2022 roku posłowie zażądali całkowitego embarga na import energii z Rosji. Z kolei w maju rozpoczęli prace nad przekierowaniem środków z Funduszu Odbudowy na plan REPowerEU, aby przyspieszyć ekologiczną transformację energetyczną w państwach członkowskich.

  Podczas sesji plenarnej we wrześniu 2022 roku europosłowie zgodzili się uprościć zasady wykorzystania unijnych funduszy regionalnych. Ma to umożliwić zwalczanie skutków rosyjskiej agresji, a w szczególności pomóc sąsiednim regionom przyjmującym uchodźców z Ukrainy. Zatwierdzili również drugą transzę pomocy makrofinansowej na najpilniejsze potrzeby Ukrainy. W listopadzie europosłowie wyrazili zgodę na pożyczkę UE w wysokości 18 mld euro na wsparcie Ukrainy w 2023 roku.

  W kierunku wolnej i demokratycznej Ukrainy w Unii Europejskiej

  W marcu 2022 roku Parlament przyjął rezolucję, w której podkreślił, że rosyjski rząd rozpowszechnia „dezinformację o niespotykanej napastliwości i skali”, aby wprowadzać w błąd własnych obywateli i społeczność międzynarodową co do wojny w Ukrainie. Europosłowie zażądali, aby Unia nałożyła na Rosję konkretne sankcje w związku z obcymi ingerencjami i kampaniami dezinformacji.

  W maju 2022 roku Parlament wezwał Unię, aby wsparła międzynarodowe postępowania i sądy w ściganiu reżimów rosyjskich i białoruskich za zbrodnie wojenne, zbrodnie przeciwko ludzkości, ludobójstwo i zbrodnię agresji. W tym celu Parlament przyznał Eurojustowi nowe kompetencje – będzie on mógł gromadzić i przetwarzać dowody dotyczące tych przestępstw.

  W czerwcu Parlament z powodzeniem wezwał unijnych szefów państw i rządów do przyznania Ukrainie statusu kraju kandydującego do Unii Europejskiej. Z kolei w lipcu zatwierdził pierwszą od początku wojny transzę pomocy makrofinansowej.

  6 października posłowie odrzucili wyniki zorganizowanych przez Rosję sfałszowanych referendów w sprawie aneksji okupowanych terytoriów Ukrainy i stwierdzili, że są one nieważne. Zaapelowali również o znaczne zwiększenie pomocy wojskowej dla ukraińskiego rządu i sił zbrojnych.

  19 października Parlament przyznał Nagrodę im. Sacharowa za wolność myśli za 2022 rok odważnemu narodowi ukraińskiemu reprezentowanemu przez wyłonionych w wyborach prezydenta oraz przywódców i społeczeństwo obywatelskie. W ten sposób Parlament okazał solidarność z Ukrainą i wyraził podziw dla tego kraju. Ceremonia wręczenia nagrody odbyła się w grudniu.

  W związku z ciągłymi okrucieństwami popełnianymi w Ukrainie przez siły rosyjskie 23 listopada europosłowie przyjęli rezolucję, w której ogłosili Rosję państwem sponsorującym terroryzm. Następnie Parlament uznał Hołodomor, Wielki głód na Ukrainie wywołany przez Sowietów, za ludobójstwo.

  Podczas sesji plenarnej w styczniu 2023 roku europosłowie zaapelowali o bardziej zdecydowaną reakcję na rosyjskie zagrożenia dla bezpieczeństwa europejskiego. Ponownie wezwali też do utworzenia specjalnego międzynarodowego trybunału, który pociągnąłby rosyjskich przywódców politycznych i wojskowych do odpowiedzialności za zbrodnię agresji na Ukrainę.

  3 lutego 2023 roku w Kijowie odbył się szczyt Unii Europejskiej z Ukrainą. Europosłowie przyjęli przed nim rezolucję, w której wezwali przywódców politycznych Unii i Ukrainy do podjęcia działań na rzecz rozpoczęcia negocjacji akcesyjnych Ukrainy.

         

• Tworzenie Europejskiej Unii Zdrowotnej

  Za krajowe systemy opieki zdrowotnej są w pierwszym rzędzie odpowiedzialne państwa członkowskie. Jednak pandemia COVID-19 pokazała, że Unia może odegrać ważną rolę w poprawie zdrowia publicznego, zapobieganiu chorobom i ich leczeniu, a także łagodzeniu źródeł zagrożeń zdrowia ludzkiego. Może też harmonizować strategie w tej dziedzinie między państwami członkowskimi. Parlament zwiększył budżet Programu Unii Europejskiej w dziedzinie zdrowia (EU4Health) na lata 2021–2027 z 1,7 na 5,1 miliarda euro. Chce poprawić współpracę między państwami członkowskim. Dzięki temu Unia ma także lepiej radzić sobie z pandemiami i zagrożeniami zdrowia w przyszłości.

  W lutym 2023 roku Parlament postanowił utworzyć stałą Podkomisję Zdrowia Publicznego, co podkreśla priorytetowe znaczenie tej kwestii.

  Radzenie sobie z pandemią

  W czerwcu 2021 roku europosłowie i państwa członkowskie wprowadzili tymczasowe unijne zaświadczenie cyfrowe COVID, aby ułatwić obywatelom bezpieczne podróże transgraniczne. Zaświadczenie miało także ułatwić transport w Unii Europejskiej i poza jej granicami. Parlament zgodził się rozszerzyć zakres Unijnego Mechanizmu Ochrony Ludności i zwiększyć jego zasoby. Dzięki temu Unia będzie mogła szybciej reagować w przypadku katastrof na wielką skalę. Parlament domagał się też rozszerzenia uprawnień Europejskiej Agencji Leków oraz Europejskiego Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób. Ma to poprawić zdolności Unii do zapobiegania poważnym transgranicznym zagrożeniom zdrowia, przygotowywania się do nich i reagowania na nie.

  Europosłowie dalej wyciągają wnioski z czasów pandemii. Komisja Specjalna ds. Pandemii COVID-19 (COVI) analizuje między innymi reakcję Unii na pandemię koronawirusa oraz kampanie szczepień.

  Leki, zdrowie w miejscu pracy i walka z rakiem

  Parlament wielokrotnie domagał się poprawy ochrony zdrowia obywateli w miejscu pracy. Natomiast w sprawozdaniu z końca 2021 roku określił, jak można zwiększyć niezależność Unii w dziedzinie leków. Wiosną 2023 roku Komisja ma przedstawić przegląd najważniejszych przepisów unijnych w dziedzinie farmaceutyki.

  Komisja Specjalna ds. Walki z Rakiem (BECA) Parlamentu wydała zalecenia, które mają poprawić współpracę w dziedzinie profilaktyki i wczesnego wykrywania raka. W zaleceniach komisja uwzględniła też pozyskiwanie nowych technologii, innowacji i badań naukowych na potrzeby zapobiegania rakowi i leczenia go.

         

• Reforma w dziedzinie migracji i azylu

  W 2020 roku Komisja Europejska przedstawiła projekt nowego paktu o migracji i azylu. Jego celem był przegląd i usprawnienie procedur azylowych, warunków przyjmowania migrantów i polityki powrotowej w całej Unii. Jednocześnie prawodawca unijny chciał zagwarantować przestrzeganie praw człowieka oraz skuteczną ochronę granic Unii przed nielegalnym przekraczaniem oraz handlem ludźmi. Kraje, które będą przewodniczyć Radzie w najbliższym czasie, oraz Parlament porozumiały się co do planu działania, aby zakończyć negocjacje pakietu dziewięciu projektów przepisów do lutego 2024 r.

  Podejście całościowe

  Europosłowie zadbali o to, aby do 2024 roku w Unii powstała niezależna i w pełni operacyjna Agencja ds. Azylu. Ma ona siedzibę na Malcie. Będzie ona ustalać wskaźniki, opracowywać standardy operacyjne, wytyczne i wzorcowe praktyki w kwestiach dotyczących azylu. Agencja ta będzie oferować pomoc operacyjną państwom członkowskim w potrzebie. Będzie nieść pomoc zarówno w sytuacjach kryzysowych, jak i w relokacji i przesiedleniach.

  W grudniu 2022 roku osiągnięto nieoficjalne porozumienia o pomocy osobom narażonym na niebezpieczeństwo w bezpiecznym i zorganizowanym dotarciu na teren Unii na zasadzie dobrowolnego przesiedlenia w państwie członkowskim (rozporządzenie w sprawie przesiedleń) Porozumienie dotyczyło też lepszych warunków przyjmowania, aby umożliwić zarejestrowanym osobom ubiegającym się o azyl rozpoczęcie pracy po upływie sześciu miesięcy.

  Europosłowie z komisji praw człowieka przygotowują się do negocjacji z Radą. Negocjacje dotyczyć będą: rozporządzenia w sprawie zarządzania azylem i migracją, rozporządzenia o sytuacjach kryzysowych i działaniu siły wyższej, rozporządzenia w sprawie kontroli przesiewowej, zmienionego rozporządzenia o procedurach azylowych oraz dyrektywy powrotowej (wersja przekształcona).

  Migracja pracowników

  W maju 2021 roku europosłowie zaapelowali o stworzenie legalnych kanałów migracji, aby zmniejszyć liczbę przypadków nielegalnego przekraczania granicy. Chcieli także umożliwić nowo przybywającym uporządkowaną integrację w miejscach pracy. Na początku Parlament przegłosował nowe przepisy, które ułatwiają osiedlanie się w Unii wysoko wykwalifikowanym pracownikom (niebieska karta). Po głosowaniach w komisji wiosną 2023 roku Parlament będzie gotowy negocjować z Radą dwa projekty przepisów, które uaktualnią dotychczasową dyrektywę w sprawie zezwoleń na pracę i na pobyt, a także przepisy dotyczące statutu rezydenta długoterminowego.

  Frontex pod kontrolą parlamentarną

  Grupa robocza ds. kontroli Fronteksu powstała na mocy decyzji koordynatorów komisji wolności obywatelskich 29 stycznia 2021 roku. Jej zadaniem jest zbadanie kwestii nielegalnego zawracania migrantów. Posłowie wchodzący w skład grupy nadal kontrolują wszystkie aspekty działalności Europejskiej Agencji Straży Granicznej i Przybrzeżnej Frontex. Sprawdzają też, czy odnośne przepisy unijne, a zwłaszcza rozporządzenie w sprawie Europejskiej Straży Granicznej i Przybrzeżnej, są prawidłowo stosowane.

         

• Demokracja europejska – wspólne wartości, przepisy i prawa

  Parlament broni Unii Europejskiej, która opiera się na praworządności, prawach podstawowych, wolności mediów, niedyskryminacji i równouprawnieniu płci. Europosłowie chcą, by Unia zintensyfikowała walkę z korupcją i praniem pieniędzy (pakiet przepisów dotyczących przeciwdziałaniu praniu pieniędzy). Chcą także, aby walczyła z dezinformacją, która zagraża demokratycznym podstawom Unii i jej podstawowym wartościom.

  Parlament powołał Komisję Specjalną ds. Obcych Ingerencji we Wszystkie Procesy Demokratyczne w Unii Europejskiej (INGE). Komisja przeprowadziła śledztwo i odbyła kilka misji rozpoznawczych. Po ich zakończeniu, w marcu 2022 roku, wydała pierwszy zestaw zaleceń. Mają one pomóc lepiej chronić demokrację w Unii. Komisja specjalna (ING2) będzie kontynuować prace INGE do lata 2023 roku. Przeanalizuje ona też sposoby ochrony Parlamentu przed próbami wpływu na jego prace.

  Równe prawa w pracy

  W 2022 roku Parlament uzgodnił wiążące zobowiązanie dla dużych przedsiębiorstw, by stosować przejrzystość płac. Ma ono zagwarantować równość wynagrodzeń mężczyzn i kobiet, którzy wykonują taką samą pracę. Dzięki przełomowym przepisom europosłowie doprowadzili do zwiększenia liczby kobiet na najwyższych stanowiskach. Do czerwca 2026 roku przynajmniej 40% stanowisk dyrektorów niewykonawczych lub 33% wszystkich stanowisk dyrektorskich muszą zajmować kobiety, które są obecnie niedostatecznie reprezentowane.

  Przestrzeganie praworządności w państwach członkowskich nie podlega negocjacji

  Europosłowie z zadowoleniem przyjęli doroczne sprawozdanie Komisji na temat praworządności. Zaapelowali o dalsze ulepszenie go, aby mogło stać się częścią wszechstronnego, skutecznego mechanizmu. Zaapelowali też o pilne działanie w związku z poważnymi wyzwaniami w dziedzinie praworządności, na przykład na Węgrzech czy w Polsce.

  W rezolucji w sprawie trzeciego, ulepszonego sprawozdania na temat praworządności (za rok 2022), europosłowie wyrazili zaniepokojenie utrzymującymi się negatywnymi tendencjami w dziedzinie wolności prasy, pluralizmu i bezpieczeństwa dziennikarzy. Ich obawy wzbudziło też dalsze upolitycznianie wymiaru sprawiedliwości, a także ataki na prawa mniejszości.

  Dzięki wytrwałości Parlamentu w styczniu 2021 roku weszły w życie nowe przepisy, które uzależniają otrzymywanie funduszy unijnych od pełnego poszanowania praworządności, a także niezawisłości krajowych organów sądowych w państwach członkowskich. Od tego czasu Parlament wielokrotnie naciskał na Komisję, aby – jako strażniczka traktatów – w pełni stosowała mechanizm warunkowości w dziedzinie praworządności, który Parlament uzgodnił z Radą pod koniec 2020 roku. W 2022 roku Komisja zawiesiła wypłaty środków z funduszu odbudowy dla Polski i wypłaty środków z funduszy strukturalnych dla Węgier. Europosłowie chcą wstrzymać wypłatę środków z tych funduszy, dopóki oba kraje w pełni nie wyeliminują wskazanych przez Parlament naruszeń praworządności.

  Wolność i pluralizm mediów

  10 marca 2022 roku Parlament Europejski postanowił utworzyć komisję śledczą PEGA. Miała ona zbadać podejrzenia o nielegalne wykorzystywanie w Unii oprogramowania Pegasus i innego oprogramowania szpiegowskiego służącego inwigilacji. W listopadzie 2021 roku Parlament przedstawił zalecenia w sprawie nowych przepisów, które mają chronić dziennikarzy przed uciszaniem. Europosłowie analizują teraz projekt przepisów o strategicznych powództwach zmierzających do stłumienia debaty publicznej, który wysunęła Komisja. Ma on chronić niezależność unijnych mediów przed dokuczliwymi powództwami, które mają na celu zastraszanie ich. Jest to krok, do podjęcia którego Parlament nawoływał Komisje od 2018 roku. Prace nad długo wyczekiwanym aktem o wolności mediów rozpoczęły się w 2023 roku.

  Reforma wyborcza i instytucjonalna

  Europosłowie osiągnęli porozumienie w sprawie projektu nowych przepisów o reklamie politycznej. Uzgodnili także reformę przepisów o finansowaniu kampanii wyborczych i partii politycznych w kontekście unijnego planu działania na rzecz demokracji. Teraz trwają negocjacje tych przepisów z państwami członkowskimi. W kwietniu 2022 roku Parlament przedstawił wniosek w sprawie przeglądu prawa wyborczego, aby bardziej zbliżyć do siebie krajowe przepisy wyborcze i stworzyć ponadnarodowe listy wyborcze. W lutym 2023 roku europosłowie zaproponowali możliwości ułatwienia głosowania w wyborach europejskich obywatelom Unii, którzy mieszkają w innym państwie członkowskim. Aby oba wnioski stały się wiążące, potrzebna jest zgoda Rady.

  We wrześniu 2021 roku Parlament wezwał organ ds. etyki o poprawę przejrzystości i uczciwości instytucji unijnych. W rezolucji z grudnia 2022 roku europosłowie ponownie zaapelowali do Komisji, by przedstawiła projekt przepisów w tej sprawie.

         

• Zasady bezpiecznego i konkurencyjnego środowiska cyfrowego

  Parlament jest jedną z pierwszych instytucji na świecie, która apeluje o przepisy w takich istotnych kwestiach jak sztuczna inteligencja (SI) oraz platformy internetowe. Europosłowie chcą, aby w Europie obowiązywały najwyższe standardy usług cyfrowych, ochrony danych i cyberbezpieczeństwa. Standardy te mają bazować na unijnych prawach podstawowych i wartościach określonych w deklaracji praw i zasad cyfrowych.

  Podejście ukierunkowane na człowieka

  Parlament Europejski zajął kilka stanowisk w sprawie zasad etycznych, na których będzie opierać się unijne podejście do transformacji cyfrowej. Chce też zagwarantować pełną zgodność z prawami podstawowymi, takimi jak ochrona danych, prawo do prywatności, niedyskryminacji i równouprawnienia płci. Uważa również, że należy zapewnić zgodność z takimi zasadami, jak ochrona konsumenta, neutralność technologiczna i neutralność sieci oraz inkluzywność. Parlament domaga się także większej ochrony praw użytkowników w internecie. Chce też inwestycji w umiejętności cyfrowe, wspierania praw pracowniczych, a także zdrowia psychicznego w przestrzeni cyfrowej. Upomina się też o prawo do rozłączenia się.

  Przepisy o usługach cyfrowych

  Akt o usługach cyfrowych określa jasne standardy działalności przedsiębiorstw internetowych i świadczenia usług w Unii przy jednoczesnym wysokim poziomie ochrony użytkowników. W myśl zasady, że co jest nielegalne poza internetem, powinno być nielegalne w internecie, platformy internetowe muszą szybko usuwać nielegalne treści, przeciwdziałać dezinformacji oraz wzmocnić kontrolę podmiotów handlowych. Dzięki aktowi o usługach cyfrowych użytkownicy są lepiej informowani i chronieni przed manipulacją. Akt zakazuje też reklamy ukierunkowanej na niepełnoletnich lub reklamy opartej na danych, które polegają szczególnej ochronie.

  Akt o rynkach cyfrowych wprowadza obowiązki dla dużych platform internetowych, które są „strażnikami dostępu” do rynku cyfrowego. Ma to zagwarantować uczciwe postępowanie z ich strony. Przepis aktu zapewniają innowatorom oraz technologicznym przedsiębiorstwom typu start-up możliwości konkurowania i wprowadzania innowacji w uczciwszym otoczeniu biznesowym. Konsumenci mogą korzystać z większej liczby lepszych usług i nie tracą przy tym kontroli nad swoimi danymi osobowymi. Jeżeli strażnicy dostępu nie przestrzegają tych przepisów, można nałożyć na nich kary pieniężne w wysokości do 10% ich globalnego obrotu (lub 20% w przypadku powtarzających się naruszeń).

  Sztuczna inteligencja (SI)

  Od lat Parlament domaga się przepisów dotyczących SI, które sprawią, że obywatele będą mieli większe zaufanie do nowych technologii i ich bezpieczeństwa. Takie przepisy określałyby wysokie standardy etyczne, umożliwiłyby wykorzystanie jej potencjału transformacji rynku pracy i wspierałyby SI „made in Europe”. Kilka komisji Parlamentu, w tym komisja specjalna ds. sztucznej inteligencji (AIDA), przedstawiło uwagi na temat projektu Komisji dotyczącego pierwszych unijnych ram prawnych dotyczących SI (akt w sprawie sztucznej inteligencji). Parlament pracuje obecnie nad ostatecznym brzmieniem aktu, który przed przyjęciem musi zostać zatwierdzony przez państwa członkowskie w Radzie.

  Europejska strategia danych

  Europosłowie opowiadają się za interoperacyjnymi unijnymi ramami zarządzania danymi. Chcą społeczeństwa opartego na danych, które będzie zorientowane na człowieka. W takim społeczeństwie ludzie mieliby pełną kontrolę nad własnymi danymi. Dostęp do wysokiej jakości danych to podstawa przy budowaniu wydajnych i bezpiecznych systemów SI.

  Akt w sprawie zarządzania danymi ma sprawić, że obywatele będą mieli większe zaufanie do procesu udostępniania danych. Stanowi unijne przepisy o neutralności rynku danych i ma ułatwiać ponowne wykorzystanie niektórych danych sektora publicznego.

  Akt w sprawie danych, który jeszcze muszą zatwierdzić państwa członkowskie i który uzupełnia akt w sprawie zarządzania danymi zniesie przeszkody utrudniające konsumentom i przedsiębiorstwom dostęp do danych. W ten sposób pobudzi innowacje.

  Cyberbezpieczeństwo

  W reakcji na rosnące zagrożenia związane z transformacją cyfrową i gwałtowny wzrost liczby cyberataków, europosłowie zaktualizowali przepisy dotyczące wysokiego wspólnego poziomu cyberbezpieczeństwa w całej Unii (NIS2). Zastąpiły one pierwsze unijne przepisy o cyberbezpieczeństwie (NIS). NIS2 określają surowsze wymogi cyberbezpieczeństwa, rozszerzają zbiór tzw. kluczowych sektorów oraz wprowadzają bardziej rygorystyczne egzekwowanie przepisów w całej Unii, w tym sankcje za ich nieprzestrzeganie.

  Europosłowie wyrazili także zgodę na utworzenie Europejskiego Centrum Kompetencji w dziedzinie Cyberbezpieczeństwa oraz powiązanej z nim sieci. Zaapelowali także o surowsze unijne normy cyberbezpieczeństwa dla urządzeń skomunikowanych, aplikacji oraz systemów operacyjnych.

         

• Silniejsza Europa w świecie

  Parlament domaga się, aby Unia Europejska zwiększyła zdolność do szybkiego i skutecznego podejmowania decyzji w dziedzinie polityki zagranicznej, zwłaszcza w ramach wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa. Ponadto Unia powinna mówić „jednym głosem” i występować w charakterze globalnego partnera w rozwiązywaniu międzynarodowych kryzysów.

  W rezolucji w sprawie wspólnej polityki bezpieczeństwa i obrony ze stycznia 2023 roku europosłowie pozytywnie odnieśli się do unijnych inicjatyw, by poprawić unijne bezpieczeństwo i obronę. Wezwali także państwa członkowskie do dalszej rozbudowy unijnej polityki i zdolności w dziedzinie cyberobrony. Apelowali także o nawiązywanie stosunków w dziedzinie bezpieczeństwa i obrony z partnerami o podobnych poglądach.

  Rozszerzenie Unii

  We wrześniu 2021 roku Parlament zatwierdził przedakcesyjny instrument finansowy o wartości 14,2 mld euro. Ma on wesprzeć siedem krajów w reformach, które mają zapewnić zgodność z unijnymi przepisami i wartościami. W sprawozdaniach rocznych Parlament regularnie ocenia postępy reform demokratycznych w państwach sąsiadujących, które chcą przystąpić do Unii. Europosłowie wskazali, że silniejsza polityka rozszerzenia jest najważniejszym narzędziem geopolitycznym Unii. W związku z tym zaapelowali o zmianę aktualnej sytuacji i ożywienie procesu rozszerzenia zarówno wśród państw członkowskich, jak i w państwach ubiegających się o członkostwo.

  Wsparcie demokracji i działalność w dziedzinie praw człowieka

  Parlament Europejski od zawsze wspiera prawa człowieka i demokrację na świecie. Od 1988 roku przyznaje Nagrodę im. Sacharowa. Wyróżnia nią osoby, grupy i organizacje, które wniosły wybitny wkład w ochronę wolności myśli na świecie.

  Wydarzenia ostatnich lat – pandemia, rosyjska wojna przeciw Ukrainie – to poważne wyzwania dla demokracji na całym świecie. Agresja Rosji nie jest skierowana tylko przeciwko Ukrainie, ale także przeciwko demokracjom i wartościom demokratycznym. Parlament Europejski od lat wspiera parlamenty w państwach partnerskich za pomocą inicjatyw w dziedzinie kultury dialogu, takich jak dialog im. Jeana Monneta, a także pracy swoich delegacji.

  Delegacje to oficjalne grupy posłów, które utrzymują i pogłębiają stosunki z parlamentami w krajach spoza Unii, a także z innymi regionami i organizacjami. Parlament Europejski wysyła także co roku delegacje, które obserwują wybory w państwach trzecich. Doświadczenia posłów z tych delegacji wzbogacają ocenę lokalnych procesów wyborczych.

  Rozwój

  W czerwcu 2021 roku europosłowie zatwierdzili nowy fundusz o nazwie „Globalny wymiar Europy” (Instrument Sąsiedztwa oraz Współpracy Międzynarodowej i Rozwojowej). Zapewnili mu budżet w wysokości 79,5 mld euro na współpracę zewnętrzną, aby wspierać zrównoważony rozwój w państwach sąsiadujących z Unią, a także w Afryce, Azji, obu Amerykach oraz w regionie Karaibów i Pacyfiku.

  Handel międzynarodowy, umowy o partnerstwie

  Parlament wspiera kompleksowe partnerstwa handlowe oraz uregulowany multilateralizm. Wzajemność w stosunkach handlowych to podstawa niedawno przyjętych przepisów, które mają zapewnić uczciwą konkurencję na wspólnym rynku. Będą one na przykład zapobiegać dumpingowi za pomocą zagranicznych subsydiów.

  Ponadto europosłowie rozpatrują długo wyczekiwany wniosek, który ma skutecznie uniemożliwić wprowadzanie na rynek unijny produktów, które wytworzono przy użyciu pracy przymusowej, w tym pracy przymusowej dzieci. Negocjacje wniosku z państwami członkowskimi rozpoczną się najwcześniej jesienią 2023 roku.

  Obecnie Parlament negocjuje z Radą unijny ogólny system preferencji taryfowych, który zapewni państwom rozwijającym się preferencyjny dostęp do rynku unijnego. Negocjowane są też nowe narzędzia, które mają chronić przedsiębiorstwa unijne od przymusu gospodarczego.

  Zgoda Parlamentu warunkuje wejście w życie jakiejkolwiek nowej unijnej umowy handlowej i inwestycyjnej z państwami trzecimi (np. umowa o handlu między Unią Europejską a Wielką Brytanią). W lutym 2020 roku europosłowie zatwierdzili umowę o wolnym handlu między Unią a Wietnamem. Jest to pierwsza umowa, w której zawarto klauzule środowiskowe i społeczne, a także klauzule dotyczące utrwalania demokracji. Inne umowy handlowe i inwestycyjne, m.in. z Chinami czy Nową Zelandią, mają być omawiane w komisjach parlamentarnych i podczas sesji plenarnych w 2023 i na początku 2024 roku.

         

• Polityka konsumencka na rzecz transformacji ekologicznej i cyfrowej

  Trzydzieści lat po ustanowieniu jednolitego rynku Parlament przystąpił do aktualizacji przepisów dotyczących ochrony konsumentów. Jest to niezbędne, aby sprostać wyzwaniom ery cyfrowej i zielonej transformacji. Podstawą bardziej samowystarczalnej i bezemisyjnej gospodarki o obiegu zamkniętym jest ograniczenie ilości odpadów, recykling i zrównoważona produkcja towarów.

  Wśród najnowszych zmian znajdują się zasady określone w akcie o rynkach cyfrowych i akcie o usługach cyfrowych. Zaproponowano też inicjatywy takie jak wspólna ładowarka do przenośnych urządzeń elektronicznych. Posłowie zgodzili się na zmianę przepisów dotyczących bezpieczeństwa produktów i kredytów konsumenckich. Mają one zwiększyć ochronę konsumentów i poprawić dobrostan obywateli Unii, zarówno w internecie, jak i poza nim.

  Gospodarka o obiegu zamkniętym

  Parlament i Rada uzgodniły nowe zasady recyklingu i produkcji baterii. Na początku 2023 roku europosłowie przedstawią swoje stanowisko w odniesieniu do zmiany dyrektywy w sprawie ekoprojektu. Zagłosują też nad serią propozycji, które zgłosiła Komisja Europejska w pakietach 1 i 2 dotyczących gospodarki o obiegu zamkniętym. Dotyczą one opakowań, informacji o produktach, zrównoważonych tekstyliów itp.

  Posłowie zainicjowali projekt dotyczący prawa do naprawy. Ma ono przedłużyć żywotność produktów. W 2023 roku będą też negocjować z państwami członkowskimi nowe obowiązki w zakresie należytej staranności ze strony przedsiębiorstw.

  Wzmocnienie bazy przemysłowej Unii

  W rezolucji przyjętej w lutym 2023 roku posłowie wezwali Komisję do pracy nad planami wzmocnienia mocy produkcyjnych Unii. Dotyczy to zwłaszcza strategicznych technologii, takich jak energia słoneczna i wiatrowa, pompy ciepła i akumulatory. Od 2021 roku posłowie wzywają Komisję, by przedstawiła kompleksową strategię dotyczącą surowców krytycznych. Miałaby ona pomóc unijnemu przemysłowi utrzymać konkurencyjność i zmniejszyć zależność od krajów trzecich, a jednocześnie zapewnić konsumentom w Unii wystarczające dostawy w przystępnych cenach.